Από τους προϊστορικούς χρόνους ο άνθρωπος για να επιβιώσει έψαχνε πρωτίστως τροφή αλλά και άλλα υλικά που θα του χρησίμευαν στην ζωή του (1). Άρχισε να σκοτώνει ζώα , εξασφαλίζοντας έτσι αφενός την τροφή του αλλά συγχρόνως με τα ‘τομάρια’ (2) τους κάλυπτε τον εαυτό του αλλά και την καλύβα του.
Τα «τομάρια» όμως είχαν βασικά μειονεκτήματα επειδή ανάλογα εάν το κλίμα ήταν υγρό σάπιζαν και μύριζαν ενώ αν ήταν θερμό ξεραινόταν και γινόταν σκληρά και άγρια. Η ανάγκη αυτή έγινε αιτία ώστε να βρουν υλικά και τεχνικές, να τα επεξεργάζονται και να τα κάνουν αρκετά χρήσιμα σε πολλά επίπεδα, όπως στην ένδυση, στην υπόδηση, σε τσάντες, όπλα, εργαλεία, διακοσμητικά αντικείμενα η χρηστικά αντικείμενα για το σπίτι τους η τα ζώα τους.
Αυτή η διαδικασία , η τέχνη δηλαδή της κατεργασίας του δέρματος που το έκανε κατάλληλο για χρήση, ονομάστηκε βυρσοδεψία. Η Βυρσοδεψία ολοένα βελτιωνόταν μέχρι που άρχισε να εφαρμόζεσαι οργανωμένα σε ειδικούς χώρους και τόπους που λέγονταν βυρσοδεψεία. Τα βυρσοδεψεία ήταν πάντα κοντά στην θάλασσα ώστε να υπάρχει άφθονο νερό να πλένουν τα «τομάρια».
Το Βυρσοδεψείο Μεντίνα της Φες (3), Μαρόκο: https://tinyurl.com/y6rnr3r8
Είναι αρκετά ενδιαφέρον να γνωρίζομε πως η τέχνη της κατεργασίας εξελίχτηκε αρκετά αλλά ακόμα και σήμερα περιλαμβάνει σχεδόν ίδιες τεχνικές και μόνο αλλάζουν τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται (4).
Αξίζει επίσης να ξέρομε πως τώρα πια τα δέρματα, ανάλογα με το τι προϊόν θέλομε να κατασκευάσουμε υφίστανται εξειδικευμένες για αυτό κατεργασίες.
Με την ευκαιρία της συμμετοχής μας στο Πρόγραμμα « Rediscovering-forgotten-occupations-heritage-inclusion-entrepreneurship προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε την διαδρομή του δέρματος από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα.
Από την έρευνά μας συμπεραίνεται πως η χρήση του δέρματος ξεκίνησε τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ η κατεργασία του περιγράφεται στα Ομηρικά έπη και συγκεκριμένα στην Ιλιάδα τον 8ο π.χ. αιώνα. Επίσης ο Ησίοδος το 750 π.χ., ο Αριστοφάνης» 445-385 π.χ. στους ‘Ιππείς , στον ‘Πλούτο και στις Εκκλησιάζουσες π.χ. , ο Παυσανίας στην «Περιήγηση» 110-180 μ.χ. κάνουν αναφορές, στα τομάρια, στο δέρμα καθώς και στην χρήση πολεμικών εργαλείων κατασκευασμένων από δέρμα.
Στα ιστορικά στοιχεία που έχει το site των «Βιομηχάνων του Δέρματος στην Ελλάδα» (http://www.elsevie.gr/polit.php) γίνεται εκτενής αναφορά για την χρήση του δέρματος σε υποδήματα, σανδάλια και πολεμικά εργαλεία τόσο στην αρχαιότητα όσο και στο Βυζάντιο.
Οι Βυζαντινοί γράφει το site χρησιμοποιούσαν το δέρμα και το πανί. Έπαιρναν δέρματα από βόδια, καμήλες, πρόβατα, κατσίκες και αντιλόπες, αυτά τα κατεργάζονταν στο Βυζάντιο. Έκαναν όμως και εισαγωγές, για τα παπούτσια πολυτελείας έφερναν δέρματα από τη Βαβυλώνα, αυτά βέβαια ήταν ακριβά.
Στην νεότερη Ελλάδα δηλαδή από το 1850 έως και τον 19ο αιώνα αναπτύχθηκε η κτηνοτροφία στην Ελλάδα και σαν αποτέλεσμα άρχισαν να δημιουργούνται και να ακμάζουν Ναυπηγεία όπως το ξακουστό Βυρσοδεψείο της Σύρου με 700 εργάτες, της Σάμου με 2500 , των Χανίων, της Χίου και της Λέσβου. Ο τόπος ίδρυσης ενός ναυπηγείου γινόταν κατ αρχή σημείο αναφοράς για τον πλούτο του και την εξέλιξή του, ενώ αργότερα οι πιέσεις των γύρω περιοχών για μετεγκατάσταση, ήταν μεγάλες εξ αιτίας της ρύπανσης της ατμόσφαιρας .
"Σήμερα, μετά από 5.000 χρόνια ιστορικότητας, η κατασκευή δερμάτινων προϊόντων έχει πλήρως βιομηχανοποιηθεί. Σε αυτήν την μετάλλαξη, χάνονται παραδοσιακά επαγγέλματα και ξεχνιούνται οι κλασσικοί πατροπαράδοτοι μέθοδοι επεξεργασίας του δέρματος.
Η Κρήτη και γενικότερα η Ελλάδα, είναι από τις ελάχιστες περιοχές, στις οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν δραστηριότητες ξεχασμένων επαγγελμάτων. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ στοχεύει στην ανάδειξη αυτών των επαγγελμάτων, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην ΕΥΡΏΠΗ.
Το πρόγραμμα ERASMUS+ με τίτλο: Rediscovering-forgotten-occupations-heritage-inclusion-entrepreneurship στο οποίο συμμετέχει, είναι μια μοναδική ευκαιρία στην προσπάθεια της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ, να αναδείξει τα ξεχασμένα αυτά επαγγέλματα."
Σύνδεσμοι:
Νέες δημιουργίες από δέρμα, με έμπνευση από την παράδοση:
https://www.greekfashionbox.gr/gynaikeia-sandalia-kriti/
Βήμα-βήμα η κατασκευή υποδημάτων με έμπνευση από την παράδοση:
https://www.youtube.com/watch?v=deGrmhND-gM
https://www.youtube.com/watch?v=wkX4EFw-8BI
Ηuman, from the prehistoric times - in order to survive - initially searched for food and also for other materials that would be useful in his life (1). They started killing animals, thus securing their food but the same time with the ‘’animal skin’’ (2) covered his hut.
The "animal skin" had major disadvantages depended on whether the climate was wet, it rotten and smelled bad, while if it was hot, it was drying up and was becoming harsh and wild. This need has led them to find materials and techniques, to process and make them quite useful on many levels, such as clothing, footwear, handbags, weapons, tools, decorative items or utensils for their home or their animals.
This process, namely the art of skin treatment make it suitable for use, was called “tannery”. Tannery improved until it began to be organized in specific places and places called “tanneries”. Tanneries were always near the sea so that there was plenty of water ta wash animal skins.
The Medina of Fez tannery, Marocco (3), : https://tinyurl.com/y6rnr3r8
It’ s too much interesting to know that the art of machining has evolved quite a bit but, even today involves almost the same techniques and only the machinery that used changed
Also it worth knowing that now the skins - depending on what product we want to manufacture - are specialized treated.
On the occasion of our participation in the 'Rediscovering-forgotten-occupations-heritage-inclusion-entrepreneurship' program we tried to follow the path of the skin from ancient times until today.
According to our research, it is concluded that the use of the skin began in prehistoric times, while its treatment is described in the Homeric epics and specifically in the Iliad in the 8th c. century. Also Hesiod in 750 BC, Aristophanes 445-385 BC in the 'Horsemen, in the Wealth' and in the Churchmen eg. , Pausanias in the "Tour" 110-180 AD make references to animal skin, leather as well as the use of leather-made war tools.
According to historical data described on the site of Leather Manufacturers in Greece (http://www.elsevie.gr/polit.php)
there are references to antiquity and Byzantium for the use of leather in footwear, sandals and war tools.
The Byzantines, according the site, used leather and cloth. They received skins of oxen, camels, sheep, goats and antelopes, which were processed in Byzantium. But they also made imports, for luxury shoes they brought skins from Babylon, of course they were expensive.
In modern Greece, from 1850 until the 19th century, stock raising farming developed in Greece and as a result of that development, shipyards such as the well-known tannery of Syros with 700 workers, of Samos with 2500, of Chania, Chios and Lesvos began to be created and flourished. The location of a shipyard was initially a reference point for its wealth and development, and later the pressures of the surrounding areas for relocation were high due to air pollution.
Today, after 5,000 years of history, the manufacture of leather products has evolved. In this mutation, traditional trades are lost and traditional old-fashioned skin treatments are forgotten.
Crete, and Greece in general, are some of the few areas that there are still forgotten occupations. EUROPEAN PROSPECT aims to promote these professions, not only in Greece but also in Europe.
The ERASMUS + program, entitled: Rediscovering-forgotten-occupations-heritage-inclusion-entrepreneurship, is a unique opportunity for the EUROPEAN PROSPECT to try to highlight these forgotten professions. "
Links:
New creations of leather inspired by tradition:
https://www.greekfashionbox.gr/gynaikeia-sandalia-kriti/
Step-by-step footwear making inspired by tradition:
https://www.youtube.com/watch?v=deGrmhND-gM
https://www.youtube.com/watch?v=wkX4EFw-8BI
